Nhân dịp... cúm Coronavirus, mạn phép cung cấp cho bạn vài chữ xài chơi khi nói về dịch cúm nhé.
- Plague là bệnh dịch, cái này ai cũng biết. Nhưng khi viết hoa The Plague thì ý nói về "The Black Death" (Cái chết Đen) hoặc "The Pestilence" hoặc đại dịch Bubonic Plague (dịch hạch) thế kỷ 14 tại châu Âu, xóa sổ (theo một số ước lượng) lên đến 1/3 dân số Châu Âu thời bấy giờ.
- Như vậy, với bệnh cúm coronavirus hiện tại, dùng chữ "pandemic" sẽ tốt hơn. Epidemic cũng tương tự, song độ phủ sóng (scope) nhỏ hơn. Gốc "pan-" tiếng Hy Lạp là "all": panacea, panorama, panopticon etc.
- Bệnh cúm hiện nay truyền theo đường không khí, tức là airborne disease. Tương tự ta có water-borne, mosquito-borne v.v... và các đường truyền bệnh (vector) khác, đều gắn đuôi -borne vào.
- Để ngăn chặn sự bùng nổ (containment, contain) của bệnh truyền nhiễm (infectious disease), các chính phủ có thể dùng nhiều biện pháp (measure/ countermeasure), trong đó cách ly (quarantine) hoặc giới hạn di chuyển (restriction of mobility) là biện pháp dở nhất và... gần như không hiệu quả chút nào. Chưa kể đến các quan ngại về đạo đức (ethical concern) của biện pháp cách ly này. Có thể nói, cách ly chỉ nên được dùng như là biện pháp cuối cùng, sau rốt (last-ditch effort, last resort) mà thôi.
- Vậy thì, những biện pháp nào mới là tốt? Chiến dịch thông tin (informational campaign). Các thực hành vệ sinh tốt (good hygiene practices), trong đó đeo khẩu trang và rửa tay thường xuyên vừa dễ làm vừa cực kỳ hiệu quả. Và quan trọng là không nên gây ra sự hoảng loạn không cần thiết trong dân chúng (mass panic).
- Mỗi năm, ở Mỹ có từ 40 đến 80 ngàn người chết vì bệnh cúm (influenza, flu), số liệu CDC. Bệnh cúm do rất nhiều chủng vi-rút khác nhau gây ra chứ không phải chỉ có một! Do đó, các bạn hãy tự giác và nhắc nhở người thân đi chích ngừa cúm (flu shot), ăn ở vệ sinh và không hoảng loạn!
Trích theo Thầy: Nguyễn Phước Vĩnh Cố
.jpg)